Sanatorium co to jest? Kompleksowy przewodnik czym jest sanatorium i jaka jest jego rola?
Codzienne życie w biegu i permanentnym stresie bardzo często doprowadza do rozwinięcia się poważnych chorób cywilizacyjnych i zawodowych. Może niespodziewanie dotknąć nas udar mózgu, zawał serca albo spotkać uraz. Na przestrzeni lat z kolei może rozwinąć się choroba zwyrodnieniowa stawów, kręgosłupa i choroby reumatologiczne. W przypadku chorób zawodowych natomiast astma oskrzelowa, zespół cieśni nadgarstka, nowotwory oraz choroby obwodowego układu nerwowego.
Każda z tych chorób wymaga zazwyczaj długotrwałego i kompleksowego leczenia. Skuteczną kontynuacją leczenia szpitalnego może się więc okazać pobyt na rehabilitacji medycznej np. w sanatorium, uzdrowisku, szpitalu uzdrowiskowym lub na turnusie rehabilitacyjnym.
Wiele osób używa zamiennie tychże nazw- co jest oczywiście błędem. Mimo tego, że w każdej z tych placówek możemy skutecznie poprawić swoje zdrowie i kondycję różnice miedzy nimi są ogromne. Dlatego w poniższym artykule wyjaśnię czym się różnią i jak się dostać do sanatorium. Odpowiem też na częste pytanie – sanatorium co to?
Krótka historia sanatoriów
Leczenie uzdrowiskowe- według dostępnych danych- sięga XII wieku. Pierwsze wzmianki o najstarszym naszym uzdrowisku- Cieplicach Zdroju- pochodzą z 1132 roku. Na drugim miejscu znajduje się uzdrowisko w Lądku Zdroju, którego powstanie datowane jest na 1242 rok. Uzdrowisko Iwonicz Zdrój natomiast uplasowało się na trzeciej pozycji, gdyż utworzone zostało w 1530 roku.
Skuteczność leczenia uzdrowiskowego sprawiała, że korzystali z niej królowie i ich małżonki. Królowa Jadwiga poddawała się rehabilitacji uzdrowiskowej w Busku, Marysieńka Sobieska w Cieplicach a król Jan Kazimierz w Dusznikach. Fryderyk Chopin bywał z kolei w Dusznikach, Jan Kiepura w Rabce a Irena Santor upodobała sobie Polanicę.
Wprowadzenie do świata sanatoriów
Skuteczność leczenia sanatoryjnego i uzdrowiskowego znana jest więc od setek lat. Początkowo w gminach uzdrowiskowych stosowano jedynie klimatoterapię, picie wód zdrojowych oraz kąpiele lecznicze. Kuracjusze wyjeżdżali na kilkumiesięczny pobyt w sanatorium uzdrowiskowym, gdzie przede wszystkim odpoczywali i dystansowali się od codziennego życia.
Na przestrzeni lat leczenie uzdrowiskowe bardzo się rozwinęło i dostosowało do prowadzenia leczenia konkretnych schorzeń. Poza tym dokonało się zróżnicowanie miejsc i ośrodków lecznictwa uzdrowiskowego- także pod względem organizacyjnym i sposobu ich finansowania. Według GUS w obecnie w Polsce funkcjonuje:
41 szpitali uzdrowiskowych,
187 sanatoriów uzdrowiskowych,
10 przychodni,
20 zakładów przyrodoleczniczych obsługujących kompleksy uzdrowiskowe.
Powyższe zestawienie dotyczy placówek ubezpieczenia zdrowotnego z pominięciem prywatnych sanatoriów, kurortów i ośrodków uzdrowiskowych. Poniżej znajdziecie podstawowe informacje i podziały.
Sanatorium
Sanatorium, to ośrodek leczenia uzdrowiskowego znajdujący się w miejscowościach uzdrowiskowych. Do leczenia wykorzystywane są tutaj walory klimatyczne, przyrodnicze oraz rekreacyjne korzystnie wpływające na ludzki organizm. Do ośrodka kierowane są zazwyczaj osoby, doświadczające przewlekłych schorzeń. Ich pobyt w sanatorium jest kontynuacją leczenia szpitalnego. Warunkiem decydującym o przyjęciu jest m.in. odpowiednia sprawność ruchowa.
Zgodnie z przepisami określonymi w ustawie, dotyczących lecznictwa uzdrowiskowego obowiązują częściowe dopłaty. NFZ niestety nie refunduje wszystkich kosztów. Pobyt w sanatorium trwa przeważnie 21 dni.
Uzdrowisko
Uzdrowisko zdefiniowano w Polsce ustawowo jako obszar na terenie którego prowadzona jest terapia uzdrowiskowa. Teren został specjalnie wydzielony w celu wykorzystania i ochrony znajdujących się na jego obszarze naturalnych surowców leczniczych. Uzdrowisko, aby mogło spełniać we właściwy sposób swoją funkcję musi posiadać na swoim terenie: inhalatornie, park zdrojowy, pijalnię wód mineralnych czy wreszcie kąpieliska- łazienki.
Uzdrowiska, często nazywane bywają kurortami a osoby korzystające z leczenia kuracjuszami. Pobyt trwa również 21 dni i jest częściowo refundowany z NFZ.
Szpital uzdrowiskowy
Osoby chore przebywające w szpitalu uzdrowiskowym mają zapewnioną zarówno rehabilitację, jak i leczenie. Do tegoż szpitala kierowane są osoby, które wcześniej przebyły leczenie w szpitalu, klinice bądź specjalistycznej poradni.
Skierowanie do szpitala uzdrowiskowego wystawia lekarz ordynator oddziału lub poradni specjalistycznej np. neurologicznej, ortopedycznej, czy kardiologicznej. Na oddział przyjmowana jest tylko i wyłącznie osoba, która w danym czasie jest niezdolna do pracy.
Podczas pobytu pacjent ma zapewnione specjalistyczne leczenie i niezbędne konsultacje. Pobyt w szpitalu uzdrowiskowym jest całkowicie refundowany z NFZ. Rehabilitacja w szpitalu uzdrowiskowym i sanatorium uzdrowiskowym wynosi dla dorosłych 28 dni.
Uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych
Narodowy Fundusz Zdrowia umożliwia osobom chorym także leczenie uzdrowiskowe ambulatoryjne. Niestety refundacja obejmuje tylko określoną ilość zabiegów leczniczych- nie mniej jednak niż 3 dziennie. Nocleg i wyżywienie pacjent musi natomiast zorganizować i opłacić samodzielnie. Leczenie uzdrowiskowe ambulatoryjne trwa zazwyczaj 6, 12 albo 18 dni i jest przyznawane raz na 12 miesięcy.
Pobyt w sanatorium uzdrowiskowym a turnus rehabilitacyjny. Czy to jest to samo?
Pobyt w sanatorium ma na celu rehabilitację uzdrowiskową, która przywróci albo poprawi kondycję zdrowotną pacjenta. Turnus rehabilitacyjny z kolei ma za zadanie wspomaganie rehabilitacji zawodowej, społecznej i zdrowotnej osób z niepełnosprawnością.
Sanatoria i ich specjalizacje
Terapia w sanatorium trwa zazwyczaj 21 dni. Obejmuje co najmniej 4 zabiegi fizykalne dziennie przez 6 dni w tygodniu. W ramach rehabilitacji uzdrowiskowej leczone są:
choroby alergologiczne,
cukrzyca,
choroby kardiologiczne,
choroby dermatologiczne,
choroby układu nerwowego,
choroby laryngologiczne,
choroby ginekologiczne,
narząd ruchu- w tym choroby reumatologiczne,
choroby onkologiczne,
choroby okulistyczne,
choroby przemiany materii,
choroby układu pokarmowego,
choroby układu oddechowego,
choroby urologiczne.
Komu przysługuje leczenie uzdrowiskowe refundowane z NFZ?
Leczenie w sanatorium uzdrowiskowym przysługuje chorym ubezpieczonym przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Leczenie uzdrowiskowe- zasady korzystania z terapii na NFZ
Leczenie uzdrowiskowe to nic innego, jak kontynuacja leczenia szpitalnego bądź ambulatoryjnego. Do zadań sanatorium należy m.in. rehabilitacja, leczenie a także szeroko rozumiana profilaktyka chorób przewlekłych. Leczenie sanatoryjne polega na wykorzystaniu zasobów naturalnych i czynników fizycznych, takich jak:
bodźce klimatoterapeutyczne,
wody mineralne,
peloidy,
hydroterapia,
fizykoterapia,
kinezyterapia.
Jak wybrać odpowiednie sanatorium?
Niestety w przypadku sanatorium w ramach ubezpieczenia nie mamy wyboru w kwestii miejsca oraz konkretnego ośrodka. Leczenie sanatoryjne zostanie przydzielone przez oddział wojewódzki NFZ stosownie do schorzenia i rodzaju leczenia jakiego wymagamy.
Jak dostać się do sanatorium na NFZ?
Przyszli kuracjusze skierowanie do sanatorium uzdrowiskowego, muszą złożyć w oddziale wojewódzkim NFZ właściwym dla miejsca zamieszkania. Skierowanie do sanatorium może wypisać lekarz ubezpieczenia zdrowotnego- np. lekarz rodzinny albo lekarz rehabilitacji medycznej.
Wystawiając skierowanie na leczenie uzdrowiskowe lekarz uwzględnia:
stan zdrowia pacjenta,
brak przeciwwskazań do leczenia uzdrowiskowego,
dokumentację medyczną potwierdzającą chorobę zasadniczą,
wcześniejsze pobyty w sanatorium uzdrowiskowym.
Ponadto wystawia skierowania na badania:
dorośli- OB, morfologia, RTG klatki piersiowej, EKG, oraz badanie moczu,
dzieci- OB, morfologia i badanie moczu.
Skierowani aa leczenie uzdrowiskowe mogą być jedynie pacjenci wystarczająco sprawni. Muszą oni posiadać zdolność do odbycia podróży, samoobsługi oraz korzystania z zabiegów leczniczych.
Procedura kwalifikacyjna w NFZ
Decyzję pod względem celowości leczenia uzdrowiskowego podejmuje lekarz balneologii lub medycyny fizykalnej zatrudniony przez NFZ. Uwzględnia on m.in. rodzaj schorzenia, rokowania, wiek chorego oraz istniejące przeciwwskazania.
Wszystkie skierowania rozpatrywane są w terminie 30 dni- te z pozytywną kwalifikacją natomiast rozpatrywane są w NFZ wg. kolejności ich wpływu.
Zatwierdzone skierowanie do sanatorium określa:
rodzaj leczenia uzdrowiskowego oraz jego tryb,
odpowiedni zakład lecznictwa uzdrowiskowego,
ustalony termin leczenia uzdrowiskowego- datę rozpoczęcia leczenia i czas zakończenia leczenia.
Potwierdzeniem realizacji leczenia uzdrowiskowego jest informacja wysyłana listem poleconym na adres ubezpieczonego. NFZ ma obowiązek poinformować o tym fakcie nie później niż 14 dni przed planowanym rozpoczęciem leczenia uzdrowiskowego. Informację o negatywnym rozpatrzeniu naszego wniosku wraz z uzasadnieniem otrzymamy również pisemnie. Decyzja ta jest nieodwołalna- nie możemy się od niej odwołać do sądu.
Wskazania i przeciwwskazania do lecznictwa uzdrowiskowego regulowane są rozporządzeniem ministra zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu kierowania i kwalifikowania pacjentów do lecznictwa uzdrowiskowego(Dz. U. z dn. 05.01.2012 r.)
Internetowe Konto Pacjenta- sposób na szybkie sprawdzenie kolejki
Internetowe konto pacjenta jest innowacyjnym narzędziem w systemie ochrony zdrowia. Jednym z wielu jego zadań jest ułatwienie pacjentom korzystania z usług cyfrowych i uporządkowanie informacji medycznych o naszym stanie zdrowia.
IKP jest kontem bezpłatnym. Posiada je każda osoba z nadanym numerem PESEL. Wystarczy zalogować się na stronie pacjent.gov.pl., by na swoim koncie znaleźć informacje np. o zakwalifikowaniu się do leczenia uzdrowiskowego.
Jak długo trzeba czekać na pobyt w sanatorium?
Czas oczekiwania na pobyt w sanatorium uzdrowiskowym dla dorosłych wynosi od 14 miesięcy do nawet 2 lat w poszczególnych sanatoriach. W szpitalu uzdrowiskowym natomiast 6- 10 miesięcy- w zależności od profilu i regionu kraju.
Jak często można pojechać do sanatorium w ramach ubezpieczenia?
Przepisy z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego- w przypadku dorosłych- wskazują, że mogą oni korzystać z terapii nie częściej niż raz na 18 miesięcy. Musi jednak upłynąć 12 miesięcy od zakończenia poprzedniego leczenia uzdrowiskowego. Tylko wtedy może zostać wystawione nowe skierowanie na leczenie uzdrowiskowe.
Sanatorium pobyt z ZUS i KRUS. Dla kogo?
Prawo do leczenia uzdrowiskowego refundowanego przez Z.U.S. lub K.R.U.S. mają osoby, które podlegają ubezpieczeniu społecznemu. Ponadto są zagrożone utratą zdolności do pracy w gospodarstwie lub innym zakładzie pracy. Są to również osoby uznane za okresowo całkowicie niezdolne do pracy.
Dodatkowym warunkiem, który muszą spełniać kuracjusze, chcący odbywać terapię w lecznictwie uzdrowiskowym są rokowania zdrowotne. Jeżeli lekarz ubezpieczenia zdrowotnego stwierdza, że pobyt w sanatorium poprawi stan zdrowia pacjenta i pozwoli na powrót do pracy wydaje skierowanie na leczenie uzdrowiskowe. Pobyt w sanatorium jest całkowicie refundowany przez Z.U.S. oraz K.R.U.S.
Od 1 stycznia 2023 roku K.R.U.S. może kierować na rehabilitację uzdrowiskową również osoby na emeryturze rolniczej.
Dziecko w sanatorium i uzdrowisku
Dziecko i młodzież podobnie, jak dorośli mają pełne prawo korzystania z leczenia uzdrowiskowego. Dbałość o zdrowie i kondycję najmłodszych może odbywać się bowiem na wiele sposobów a jednym z nich jest leczenie sanatoryjne i uzdrowiskowe. Oba pojęcia niestety są dość często mylone albo uważane za tożsame. Czym zatem się różnią?
Skierowanie do sanatorium dla dzieci wypisuje lekarz ubezpieczenia zdrowotnego – pediatra lub lekarz rodzinny. Wskazaniem są tutaj określone problemy medyczne- obniżenie odporności, występowanie choroby albo stan po przebytej chorobie. Skierowanie jest weryfikowane przez oddział wojewódzki NFZ właściwy dla miejsca zamieszkania a następnie mały kuracjusz otrzymuje termin turnusu.
Pobyt dziecka w sanatorium trwa przeważnie 21 dni i jest bezpłatny. Uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dzieci odbywa się często pod opieką osoby dorosłej. Istnieje jednak możliwość odbycia uzdrowiskowego leczenia szpitalnego oraz leczenia sanatoryjnego dzieci w wieku od 7- 18 lat bez opieki rodzica.
Uzdrowisko dla dzieci natomiast to miejsce leczenia uzdrowiskowego, gdzie znajdują się naturalne czynniki lecznicze. Zazwyczaj są to wody mineralne i specyficzne właściwości mikroklimatu. W miejscowości leczniczej znajduje się także park zdrojowy a kuracjusze mają dostęp do kąpielisk. Jeżeli dziecko korzysta z turnusu sanatoryjnego rodzic może towarzyszyć mu na własny koszt.
Dla kogo sanatorium bez kolejki?
Udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością przysługuje wyłącznie inwalidom wojennym i wojskowym. Ponadto z sanatoryjnego leczenia uzdrowiskowego poza kolejnością mogą skorzystać kombatanci, Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi oraz Zasłużeni Dawcy Przeszczepu.
Reguluje to Ustawa z dnia 24 sierpnia 2004 roku (DZ. U. 210, poz. 2135 z późniejszymi zmianami). Wymagane jest posiadanie i okazanie dokumentów potwierdzających powyższe uprawnienia.
Leczenie uzdrowiskowe NFZ. Za co zapłacimy?
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, świadczeniobiorca podczas leczenia uzdrowiskowego w sanatorium uzdrowiskowym ponosi odpłatność za zakwaterowanie i wyżywienie.
Opłaty te nie mogą być jednak wyższe niż te wynikające z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 lipca 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego.
Bardzo ważne – NFZ nie zapłaci za nasz dojazd i powrót z sanatorium- musimy sami dokonać opłaty. Ponadto nie opłaci kosztów zakwaterowania i wyżywienia opiekuna świadczeniobiorcy oraz np. opłaty klimatycznej.
Sanatorium prywatnie
Decydując się na leczenie uzdrowiskowe z całkowitą odpłatnością kuracjusz ma szerokie możliwości wyboru. Może zdecydować się na wyjazd do miejscowości uzdrowiskowej położonej w górach, nad morzem, na nizinach, czy wreszcie wśród lasów. Samodzielnie może też wybrać ośrodek, jego profil, zabiegi z których chce skorzystać i dokonać wyboru standardu pokoju w jakim zamieszka.
Wybierając jednak miejsce leczenia uzdrowiskowego warto zwrócić uwagę na kilka aspektów. Najważniejsze z nich to:
położenie ośrodka,
leczone schorzenia,
wyżywienie,
dostęp do pełnego węzła higieniczno- sanitarnego,
odległość między pokojem a bazą zabiegową,
walory turystyczne i wypoczynkowe w okolicy,
zabiegi i kuracje- np. z obszaru medycyny fizykalnej,
zabiegi w strefie SPA,
Co zabrać do sanatorium?
Wyjeżdżając do sanatorium należy przede wszystkim zabrać skierowanie na leczenie uzdrowiskowe potwierdzone przez NFZ. Ponadto dowód osobisty, potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej- dokument potwierdzający ubezpieczenie. Niezbędna jest również dokumentacja dotychczasowego leczenia. Jeżeli kuracjusz zażywa leki na stałe powinien je zabrać- w ilości wystarczającej na cały pobyt w sanatorium.
Należy również zabrać odpowiednią ilość środków finansowych umożliwiających pokrycie części kosztów zakwaterowania i wyżywienia. Dobrze mieć także odłożone pieniądze na tzw. nie przewidziane sytuacje- np. opłatę klimatyczną, dodatkową dopłatę do pokoju, czy wykupienie nadprogramowych zabiegów.
Podczas pobytu potrzebna będzie również odpowiednia odzież- dres, buty sportowe, piżama, strój kąpielowy, czepek oraz klapki. Warto zabrać ze sobą również strój wieczorowy i wizytowy, ponieważ w sanatoriach organizowane są wieczorki zapoznawcze i dancingi.
Korzyści zdrowotne i społeczne pobytu w sanatorium
Wyjazdy terapeutyczne poprawiają nasz stan zdrowia nie tylko poprzez stosowane zabiegi. Podczas pobytu w sanatorium uzdrowiskowym na nasz organizm oddziałują również czynniki o charakterze psychosomatycznym. Następuje złagodzenie stresu i poprawia się nasz sen- wszystko dzięki temu, ze mamy więcej czasu na wypoczynek i długotrwałą regenerację.
Odcięcie się od codziennych trosk i problemów poprawi nam skutecznie humor i zachęci do wspólnego spędzania czasu z innymi kuracjuszami. Mogą to być wspólne wycieczki rowerowe, chodzenie po górach, żeglowanie czy wreszcie dancingi. Wiele osób podczas pobytu w sanatorium uzdrowiskowym nawiązało trwałe przyjaźnie i związki.
Podsumowanie artykułu – sanatorium co to jest?
Właściwości prozdrowotne sanatoriów znane są od setek lat. Dlatego leczenie uzdrowiskowe cieszy się co raz większą popularnością. Podczas rekonwalescencji pacjenci nie tylko wypoczywają i relaksują się ale także skutecznie poprawiają swoje zdrowie. Takie podejście jest ważne dla każdego z nas. Szczególnie jednak dla osób mających rozpoznane m.in. przewlekłe choroby układu nerwowego, choroby kardiologiczne, astmę, czy choroby reumatologiczne. Niestety mimo tego, iż posiadamy w Polsce dobrze przygotowane ośrodki terapeutyczne, gdzie leczenie jest częściowo refundowane przez NFZ, rehabilitacja uzdrowiskowa bywa trudno dostępna.
Długi czas oczekiwania na wystawienie kolejnego skierowania przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego – to jedna z niedogodności. Następną jest długa kolejka w oczekiwaniu na pobyt w sanatorium. Taka sytuacja znacznie spowalnia i utrudnia proces rekonwalescencji. W wielu przypadkach obniża też możliwość powrotu pełnej sprawności. Część osób po terapii w lecznictwie uzdrowiskowym może wrócić do pracy albo przekwalifikować się i podjąć inną pracę. W przypadku osób dorosłych zalecane jest korzystanie z regularnej rehabilitacji- w sanatorium, szpitalu uzdrowiskowym, czy z uzdrowiskowego pobytu ambulatoryjnego.
Pobyty komercyjne bywają zazwyczaj drogie. Nie każda osoba- chora, z niepełnosprawnością, czy emeryt – może pozwolić sobie na odbycie sanatoryjnego leczenia uzdrowiskowego za odpłatnością. Mimo wszystko, bazując na własnych doświadczeniach wiem, że warto inwestować w zdrowie. Pobyt w sanatorium zawsze poprawia nasz stan fizyczny, psychiczny oraz społeczny.
