Zwyrodnienie stawów — jak rozpoznać, jak leczyć, co robić?

Zwyrodnienie stawów, znane również jako choroba zwyrodnieniowa stawów, jest jedną z najczęstszych chorób układu ruchu, dotykającą miliony ludzi na całym świecie. To schorzenie postępuje stopniowo, powodując bolesne objawy i ograniczenie ruchomości stawów. Chociaż zwyrodnienie stawów jest często kojarzone z osobami starszymi, może wystąpić również u młodych osób. Dlatego ważne jest zrozumienie tej choroby, jej przyczyn, objawów oraz dostępnych opcji leczenia.

Co to jest zwyrodnienie stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą chorobą układu ruchu. Dysfunkcja dotyczy chrząstki stawowej i jest ściśle związaną z wiekiem. Zadaniem chrząstki jest umożliwienie prawidłowego przesuwania się powierzchni stawowych wobec siebie oraz amortyzowanie ruchów stawu.

Z czasem destrukcji ulegają także inne struktury w obrębie chrząstki stawowej — torebka stawowa, otaczające staw więzadła, kość podchrzęstna. W kolejnej fazie rozwija się zanik mięśni. Ogólna częstość zachorowania dotyczy 2-3% populacji i drastycznie wzrasta po 50 roku życia. Szacuje się, że w Polsce zmiany zwyrodnieniowe stawów dotyczą ok. 2 milionów osób.

Jakie są główne przyczyny zwyrodnienia stawów?

Przyczyny zwyrodnienia stawów, a także czynnik wywołujący chorobę zazwyczaj nie są znane. Mimo tego istnieje kilka teorii próbujących wytłumaczyć etiologię powstania tego schorzenia. Zdaniem naukowców poza czynnikami genetycznymi do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów mogą przyczynić się:

• dysplazja stawu biodrowego,
• wcześniejsze urazy,
• choroby wieku dziecięcego,
• podeszły wiek,
• otyłość i nadwaga,
• brak aktywności fizycznej,
• różnica długości kończyn,
• akromegalia,
• dna moczanowa,
• niestabilność stawu.

Artroza: Podstawowy podział

Ze względu na etiologię, artrozę dzielimy na pierwotną i wtórną.

• Zwyrodnienie pierwotne, w którym nieznana jest przyczyna schorzenia.
• Zwyrodnienie wtórne rozwija się w wyniku ściśle określonej wrodzonej lub nabytej wady budowy albo funkcji elementu stawu. Wśród przyczyn wtórnej postaci choroby zwyrodnieniowej stawów wyróżnia się: wady w budowie np. stawu kolanowego, uszkodzenie aparatu torebkowo-stawowego, złamania, jałowe martwice oraz złuszczenia głowy kości udowej i choroby zapalne.

Objawy zwyrodnienia stawów

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów bywają bardzo uciążliwe i bolesne. Mogą dotyczyć jednego lub kilku stawów jednocześnie. Z początku objawy występują wyłącznie podczas wykonywania ruchu.

Jeżeli jednak choroba zwyrodnieniowa jest zaawansowana, ból może pojawiać się również w spoczynku oraz w nocy. Wielu pacjentów wskazuje na nasilanie się dolegliwości po dłuższym bezruchu np. rano po wstaniu z łóżka.

Poza bólem charakterystyczna jest sztywność stawów, obrzęk i ograniczenie ruchomości stawu — prowadzącego do nagłego zablokowania ruchu.

Przebieg choroby jest różny u każdego chorego. Wśród nieco rzadziej występujących objawów znajduje się trzeszczenie w stawie w trakcie wykonywania ruchu spowodowane tarciem o siebie nierównych powierzchni stawowych, zmiana ustawienia stawu w efekcie powstawania wyrośli kostnych — tzw. osteofitów. Ponadto wysięk w stawie tkliwość palpacyjna stawu i gorączka. Czasem występuje także nieuzasadnione zmniejszenie masy ciała.

Jakie badania są niezbędne do właściwej diagnozy zwyrodnienia stawów?

Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawów obejmuje badania obrazowe takie jak RTG, które dostarcza informacji o budowie stawu, sklerotyzacji podchrzęstnej, symetrii szpary stawowej, obecności torbieli kostnych, geod, obecności lub braku osteofitów — co pozwala zróżnicować chorobę z np. RZS i dną moczanową.

Do diagnozowania wczesnych postaci choroby służy z kolei tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, USG i artroskopia. Zazwyczaj badania te wystarczają do postawienia rozpoznania, czasem jednak lekarz zleca punkcję stawu i specjalistyczne badania laboratoryjne.

Uważaj na sygnały: Zwyrodnienie stawów dłoni i jego objawy, których nie można ignorować

Zwyrodnienie stawów rąk dotyczy szczególnie kobiet dojrzałych i osób pracujących rękoma, gdy dochodzi do przeciążenia stawów. Zmiany zwyrodnieniowe w stawach zazwyczaj przyjmują postać guzków umiejscowionych na paliczkach. Często towarzyszą im nadżerki oraz stany zapalne powodujące znaczne nasilenie bólu. Osoby chore często opisują ból stawów rąk jako tępy, głęboki i narastający w trakcie pracy rękoma i zmiany pogody.

Stopień deformacji stawów uzależniony jest od stopnia rozwoju choroby, dlatego, jeżeli doświadczacie podobnych dolegliwości, nie zwlekajcie z wizytą u lekarza. Mogą to być objawy choroby zwyrodnieniowej stawów. Jej rozwój w znacznym stopniu może ograniczyć sprawność i doprowadzić do niepełnosprawności.

Rehabilitacja i fizykoterapia to skuteczne działania walce o sprawne dłonie i stawy

Jeżeli odczuwacie dolegliwości bólowe rąk, jest to wyraźny sygnał, że pojawiły się objawy zapalenia. W takiej sytuacji należy udać się do lekarza ortopedy, reumatologa, a następnie do lekarza rehabilitacji medycznej.

Po rozpoznaniu choroby zwyrodnieniowej stawów lekarz zaleca m.in. rehabilitację i fizykoterapię. Szczególnie skutecznymi zabiegami są:

• Magnetoterapia — podczas zabiegu wytwarzane jest zmienne pole magnetyczne, które spowodować zmniejszenie bólu, poprawić regenerację tkanek oraz ruchomość np. stawu kolanowego.
• Ultradźwięki — masaż wykonywany jest specjalną głowicą generującą fale ultradźwiękowe. Powodują wzmożone ocieplenie stawu, zmniejszają napięcie mięśni, redukują ból i poprawiają ukrwienie.
• Kąpiel wirowa — czyli masaż w wodzie. Dzięki terapii następuje zmniejszenie napięcia mięśni i złagodzenia dolegliwości wynikających ze zmian zwyrodnieniowych.
• Krioterapia — zabieg polegający na miejscowym zamrażaniu tkanki. Skutecznie spowalnia zmiany zwyrodnieniowe, działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo.
• Terapia manualna — jeżeli technika jest właściwie dobrana, doprowadza do zmiany osi ustawienia stawu i poprawia jego ruchomość.
• Ćwiczenia — pozwalają dłużej zachować ruchomość w dłoniach. Dla poprawy siły warto systematycznie ściskać miękkie piłeczki, rozszerzać i łączyć palce ze sobą oraz ćwiczyć precyzję ruchu poprzez np. stykanie każdego palca z kciukiem.

Zwyrodnienie stawów kolanowych: Odzyskaj swobodę ruchu i ciesz się aktywnością

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego spowodowane jest postępującym procesem chorobowym uszkadzającym komórki chrząstki stawowej. Na ryzyko zachorowania narażone są szczególnie osoby, u których wystąpiły urazy stawowe, trenują podnoszenie ciężarów, wykonują ciężką pracę fizyczną związaną z częstym kucaniem albo stwierdzono u nich osłabienie mięśni otaczających staw.

Duży wpływ na wystąpienie schorzenia ma niedoczynność tarczycy, otyłość, nadwaga, nadciśnienie oraz cukrzyca.

W przypadku zwyrodnienia stawów kolanowych skutecznym działaniem, zarówno w profilaktyce pierwotnej, jak i wtórnej, będzie aktywność ruchowa.

Odpowiednia aktywność to np. spacer, nordic walking, jazda na rowerze, joga, tai-chi, pilates, pływanie, aerobic w wodzie i codzienna gimnastyka rozciągająca.

Jeżeli już chorujemy na stawy, warto skorzystać z fizykoterapii i rehabilitacji. Objawy choroby skutecznie łagodzi m.in. krioterapia, laseroterapia, elektroterapia, pole magnetyczne, terapia manualna i odpowiednio dobrany masaż tkanek miękkich.

W przebiegu choroby zwyrodnieniowej bardzo ważne są także specjalistyczne ćwiczenia, np. w odciążeniu. Dzięki nim będzie możliwe stopniowe zredukowanie przykurczu i zmiany osi ustawienia stawu na prawidłową pozycje.

Wraz z poprawą zakresu ruchu fizjoterapeuta będzie wydłużał czas ćwiczeń i zmieniał ich rodzaj. Każde kolejne ćwiczenie to wyzwanie, ale także szansa na poprawę zdrowia, np. po przebytej operacji.

Zwyrodnienie stawów biodrowych. Przezwyciężenie bólu i odzyskiwanie mobilności.

Zwyrodnienie stawów biodrowych — koksartroza — jest chorobą, która dotyczy nie tylko seniorów, ale także ludzi młodych. Pierwszym objawem choroby bywa zazwyczaj ból w pachwinie promieniujący do kolana, występujący w trakcie czynności obciążających staw biodrowy np. podczas chodzenia.

W celu złagodzenia dolegliwości bólowych osoby chore utykają podczas chodzenia, zmniejszając w ten sposób ucisk na staw. Dodatkowo pojawia się też sztywność stawów uniemożliwiająca wykonywanie codziennych czynności takich jak np. zakładanie butów czy skarpet.

W wyniku uszkodzenia chrząstki staw biodrowy traci swoją ruchomość i wytrzymałość, w efekcie czego mogą powstać wyrośla kostne. Wraz z rozwojem choroby ból staje się ciągły i występuje nawet podczas spoczynku.

Leczenie rozpoczyna się od wdrożenia metod zachowawczych — rehabilitacji, fizykoterapii oraz leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. W sytuacji, gdy terapia okazuje się nieskuteczna lub od początku jest wiadome, że działania nie przyniosą poprawy niezbędny jest zabieg operacyjny — endoprotezoplastyka stawu biodrowego.

W celu uniknięcia lub spowolnienia postępu choroby zalecana jest systematyczna aktywność fizyczna. Najlepszym rozwiązaniem będzie w tym przypadku jazda na rowerze oraz pływanie.

Uzupełnieniem profilaktyki pierwotnej, ale także wtórnej są specjalistyczne ćwiczenia wzmacniające, stabilizujące oraz zwiększające zakres ruchu w stawie. Dużą ulgę w bólu przyniesie także fizykoterapia; m.in. krioterapia, ultradźwięki, laser wysokoenergetyczny dostępny w sanatorium.

Najważniejszą rzeczą, o której każda osoba mająca problemy ze stawami biodrowymi powinna pamiętać to prawidłowa postawa podczas siedzenia — nie należy zakładać nogi na nogę. Powoduje to niekorzystne ułożenie szkieletu i przywiedzenie w stawach. Powinniśmy zadbać także o odpowiednie, stabilne i wygodne obuwie, a zimą szczególnie osoby starsze mogą poruszać się z laską lub kulą dla większego bezpieczeństwa.

Bardzo ważne jest również zadbanie o kręgosłup tak, aby nie był zbyt obciążony, ponieważ może nasilać wówczas nasilać się ból stawów biodrowych. Nie zaleca się także długotrwałego stania.

Naturalne leczenie zwyrodnienia stawów: Odkryj moc ziół i naturalnych składników.

Dobroczynna moc ziół i naturalnych składników znana jest od wielu lat i sprawdza się w leczeniu wielu dolegliwości, np. choroby zwyrodnieniowej stawów. Bezcennym narzędziem mogą okazać się ekstrakty roślinne przygotowane w formie naparów i nalewek do picia albo olejków i maści do nacierania dotkniętego chorobą miejsca.

Jeżeli znajdujesz się w grupie ryzyka wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów bądź już na nią cierpisz, koniecznie w domowej apteczce powinny znajdować się m.in.:

• pokrzywa zwyczajna,
• kurkuma,
• olej z kryla,
• imbir,
• czarna porzeczka,
• dzika róża,

Wszystkie powyższe surowce bogate są w najważniejsze składniki odżywcze uzupełniające brakujące elementy diety. Znajdujące się w nich minerały, kwasy, witaminy oraz inne związki organiczne wspierające pracę stawów poprzez stymulację układu krążenia i układu odpornościowego.

Biorą również aktywny udział w procesach wzrostowych tkanek miękkich, działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Leczenie zwyrodnienia stawów: Nowoczesne metody, które zmieniają życie.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów należy rozpocząć jak najwcześniej. Dzięki temu zredukujemy ból, poprawimy ruchomość stawów i spowolnimy postęp choroby, co może przyczynić się do opóźnienia konieczności wykonania operacji.

Rozwój nauk medycznych biotechnologicznych i postęp techniczny sprawiły, że możemy korzystać z coraz lepszych rozwiązań terapeutycznych zarówno, gdy chodzi o leczenie farmakologiczne, jak i operacyjne. Metody najczęściej stosowane w zwyrodnieniu stawów to:

• Leczenie farmakologiczne — w początkowej fazie, gdy ból stawów nie jest silny, można stosować paracetamol. Jeżeli jednak wystąpi zaostrzenie objawów, lekarz zleca niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak: diklofenak i naproksen lub opioidowe leki przeciwbólowe, czyli tramadol.
• Zastrzyki dostawowe — podawane są bezpośrednio do wnętrza stawu. W zależności od schorzenia i postawionej diagnozy lekarz dobiera odpowiednią terapię. Zazwyczaj stosuje się: zastrzyki sterydowe redukujące stan zapalny, obrzęk i ból stawu. Coraz częściej zastosowanie znajdują także nowoczesne metody terapii. Niestety nie są one refundowane przez NFZ. Mowa tu o kwasie hialuronowym, kolagenie, osoczu bogatopłytkowym PRP i fibrynie bogatopłytkowej FPR. Innym sposobem leczenia wspomagającego w chorobie zwyrodnieniowej jest terapia komórkami macierzystymi. Niestety ona także nie jest refundowana, jeżeli więc chcemy z niej skorzystać, musimy liczyć się z kosztami rzędu 6-10 tys. zł. za zastrzyk.
• Leczenie operacyjne wdrażane jest w sytuacji, gdy stosowane dotychczas metody terapeutyczne nie przynoszą oczekiwanych efektów. Wyróżniamy dwa rodzaje leczenia operacyjnego: Metody tradycyjne w niektórych sytuacjach niezbędne jest usunięcie zajętego chorobą stawu i wszczepienie protezy. Jest ono wdrażane, gdy choroba jest bardzo zaawansowana. Techniki małoinwazyjne (endoskopowe) z kolei pozwalają na usunięcie już nawet niewielkich zmian zwyrodnieniowych. W trakcie zabiegu usuwane są np. torbiele zwyrodnieniowe oraz osteofity powodujące ograniczenie ruchomości stawu. Okres rekonwalescencji po zabiegu jest zdecydowanie krótszy niż po operacjach tradycyjnych. Dzięki zastosowaniu tejże techniki istnieje możliwość odsunięcia w czasie operacji polegającej na zastąpieniu chorego stawu protezą. Niestety takie zabiegi nie zawsze są refundowane przez NFZ.

Jak odpowiednie odżywianie wspiera zdrowie stawów?

Dieta odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce i leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. Najbardziej istotne w diecie są antyoksydanty takie jak: witaminy E, C, A, karotenoidy, selen i cynk. Najwięcej znajdziecie ich w owocach, orzechach, warzywach, produktach zbożowych, czy nasionach.

Korzystnie na narząd ruchu wpłynie także cebula i czosnek ze względu na zawartość związków siarki. Możecie także przyprawiać swoje dania czosnkiem, majerankiem, miętą, anyżem, kurkumą, bazylia, goździkami i chrzanem. Zawarte w nich składniki wykazują działanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Wspierającą terapią dla stawów będą też dostępne w aptece preparaty, których zadaniem jest odżywienie stawów. W ich składzie znajduje się chlorowodorek glukozaminy i siarczan glukozaminy. Mogą one złagodzić zarówno dolegliwości bólowe przebiegające z objawami zapalenia stawów, ale także zadziałać profilaktycznie i spowolnić proces degradacji w chrząstce stawowej.

W diecie powinniście natomiast unikać produktów nasilających dolegliwości bólowe stawów. Wśród nich znajduje się czerwone mięso, oleje roślinne zawierające kwasy omega-6 – np. kukurydziany i słonecznikowy.

Zrezygnujcie także z zup w torebkach, fast foodów i mąki z wysokiego przemiału, gdyż przyczyniają się do szybkiego wzrostu masy ciała, a tego nie lubią nasze stawy. Ponadto produkty te przyspieszają pojawianie się wolnych rodników, nasilają stres organizmu oraz stan zapalny i co za tym idzie zaostrzenie objawów choroby.

Stopień niepełnosprawności a zwyrodnienie stawów

Nieleczona albo źle leczona choroba zwyrodnieniowa stawów może doprowadzić do ciężkiej niepełnosprawności. Uzyskanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności uzależnione jest od lokalizacji, stopnia rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, a także pracy, jaką wykonujemy. Niemniej jednak wiele osób ze względu na toczący się np. w stawach biodrowych proces chorobowy otrzymuje orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.

Podsumowanie

Zwyrodnienie stawów to choroba przewlekła, która może znacznie wpływać na jakość życia. Wczesna diagnoza, odpowiednie leczenie i profilaktyka są kluczowe w zarządzaniu tym schorzeniem. Leczenie zwyrodnienia stawów obejmuje zarówno metody farmakologiczne, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, jak i niefarmakologiczne, takie jak terapia fizyczna, ćwiczenia wzmacniające mięśnie otaczające stawy oraz zmiany stylu życia, takie jak utrzymanie prawidłowej masy ciała i aktywność fizyczna.

Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek objawów zwyrodnienia stawów należy skonsultować się z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania i zaleci odpowiednie metody leczenia. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia opieka medyczna mogą pomóc w zatrzymaniu postępu choroby i poprawie jakości życia. Nie bagatelizuj objawów i działaj, aby utrzymać zdrowe stawy przez długie lata.