Zbiórki publiczne to nie tylko sposób na wsparcie osób w potrzebie, ale także okazja do zaangażowania się w ważne cele społeczne. Wyobraź sobie, że możesz przyczynić się do zakupu nowoczesnego sprzętu medycznego, wspierać kulturę, ochronę środowiska lub pomóc w realizacji marzeń osób niepełnosprawnych. Być może sam potrzebujesz wsparcia. Właśnie dzięki zbiórkom publicznym takie działania stają się możliwe.

Jednak organizacja legalnej zbiórki wymaga znajomości przepisów i spełnienia określonych warunków. Czy wiesz, jak to zrobić, aby Twoja inicjatywa była zgodna z prawem i efektywna?

Zapraszamy Cię do lektury naszego artykułu, w którym krok po kroku przeprowadzimy Cię przez proces organizacji zbiórki publicznej. Dowiesz się, jakie cele muszą spełniać Twoje działania, aby zostały uznane za zbiórkę publiczną. Dzięki temu poradnikowi będziesz mógł zrealizować swoją zbiórkę w sposób legalny i transparentny.

Czym są zbiórki publiczne?

Nie każda akcja mająca na celu zbieranie pieniędzy od ludzi, na przykład na leczenie czy zakup sprzętu medycznego, jest uważana za zbiórkę publiczną. Kluczowe zasady dotyczące zbiórek publicznych znajdziesz w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zapoznaj się z poniższymi informacjami, zanim zaczniesz zbierać fundusze.

Spełnij jednocześnie 3 kolejne warunki, a Twoja akcja będzie uznana za zbiórkę publiczną:

Zbieraj dary lub gotówkę.
Działaj w miejscach publicznych.
Obierz cel zbiórki zgodny z katalogiem celów określonych w art. 14 Ustawy lub religijny.

Zanim przejdziesz do działania, zgłoś swoją zbiórkę, ponieważ przepływ pieniędzy oraz otrzymane przedmioty podczas takiej akcji nie mogą być rejestrowane. To zaś utrudnia organom skarbowym kontrolę nad Twoją zbiórką.

Kto może być organizatorem zbiórek publicznych?

Do organizacji tego typu zbiórki będziesz upoważniony tylko wtedy, jeśli:

Jesteś działaczem fundacji, stowarzyszenia lub innej organizacji i posiadasz odpowiednie pełnomocnictwo,
Reprezentujesz organizację religijną,
Jesteś jednym z członków społecznego komitetu zbiórki.

W jakim celu powołuje się komitet społeczny zbiórki publicznej?

Jak z ustawy wynika, zbiórki publiczne mogą organizować wyłącznie organizacje. Pojedyncze osoby nie mogą tego zrobić. Sam rzeczywiście nic nie zdziałasz, lecz jeśli potrzebujesz zabrać pieniądze lub dary rzeczowe i są one związane z katalogiem zadań publicznych, utwórz własny komitet społeczny. Dzięki temu zorganizujesz zbiórkę zgodnie z prawem. Jak to zrobisz?

Znajdź 3 osoby mające powyżej 18 lat ze zdolnością do czynności prawnych. Mogą to być Ty, Twoi rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, znajomi lub sąsiedzi.
Napisz akt założenia komitetu, w którym określisz cel zbiórki oraz informacje o założeniach i przeznaczeniu zebranych środków.
Podpiszcie akt założenia komitetu.

Od tego momentu możesz legalnie przeprowadzić zbiórkę publiczną, gdy zgłosisz ją zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Jakie cele mogą obejmować zbiórki publiczne?

Nie każda zbiórka jest uznawana za publiczną. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, cel zbiórki musi mieścić się w szerokim katalogu zadań publicznych. Twoja zbiórka będzie zgodna z przepisami, jeśli jej cel obejmuje między innymi:

Wspieranie działań prozdrowotnych i dostępności do opieki medycznej.
Działalność na rzecz osób niepełnosprawnych.
Działalność charytatywną.
Wspieranie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.
Realizację inicjatyw na rzecz ochrony środowiska.
Promowanie i wspieranie wydarzeń kulturalnych.
Wspieranie badań naukowych i edukacyjnych.
Projekty związane z wiarą i wspólnotami religijnymi.

Kiedy można zmienić cel zgłoszonej zbiórki publicznej?

Masz możliwość zmiany celu zbiórki publicznej nawet w jej trakcie, pod warunkiem że Twój nowy cel nadal mieści się w katalogu określonym w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jeśli zdecydujesz się na zmianę celu, musisz ponownie zgłosić zbiórkę.

Być może nie udało Ci się osiągnąć zamierzonego celu lub z jakiegoś powodu nie możesz kontynuować zbiórki, możesz inaczej rozdysponować zebrane środki. Ważne jest, aby nowy cel również był zgodny z zadaniami publicznymi określonymi w Ustawie.

Co zrobić zbiórka publiczna była legalna?

Aby Twoja zbiórka publiczna była zgodne z przepisami prawa, musisz dopełnić wszystkich formalności i zgłosić ją z odpowiednim wyprzedzeniem do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Proces zgłoszenia inicjuje publiczne ogłoszenie zbiórki. Na portalu każdy może zapoznać się z Twoimi działaniami. Ty zaś po uzyskaniu numeru zbiórki, możesz przygotować identyfikatory dla osób pomagających w zbieraniu funduszy.

Gdzie zgłaszać zbiórki publiczne?

Zbiórkę publiczną możesz zgłosić online na Portalu Zbiórek Publicznych lub wysłać wypełniony formularz zgłoszenia pocztą. Wniosek musi zawierać akt założycielski Twojego komitetu społecznego lub pełnomocnictwo, jeśli jesteś przedstawicielem jakiejś organizacji.

Zbiórka publiczna może rozpocząć się dopiero po jej opublikowaniu na Portalu Zbiórek Publicznych.

Jak rozliczyć zbiórki publiczne?

Po zakończeniu zbiórki lub po zakończeniu jakiegoś etapu zbiórki długoterminowej masz obowiązek złożenia sprawozdania. Możesz to zrobić elektronicznie na Portalu Zbiórek Publicznych lub dostarczyć papierowe sprawozdanie do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Obowiązujące Cię terminy rozliczeń zależą od tego, czy zbiórka była krótkoterminowa, czy długoterminowa oraz od rodzaju organizatora, którego reprezentujesz.

Kiedy zbiórka publiczna nie będzie opublikowana?

Dostaniesz odmowę publikacji zgłoszonej zbiórki publicznej w 2 przypadkach:

Cel Twojej zbiórki nie jest ujęty w sferze zadań publicznych.
Nie rozliczyłeś, składając sprawozdanie swojej wcześniejszej zbiórki.

Co grozi za brak zgłoszenia zbiórki publicznej?

Jednym z gorszych pomysłów będzie, jeśli nie zgłosisz zbiórki publicznej. Za samo zgłoszenie nic nie płacisz. Jeśli znasz zasady, nie tracisz na to czasu. Brak zgłoszenia natomiast oznacza kłopoty. Narażasz się na poniesienie konsekwencji w postaci kary grzywny i utraty zebranych środków oraz daru naturze.

Kiedy akcja zbierania pieniędzy nie jest zbiórką publiczną?

Przeprowadzenie zbiórki gotówki lub darów w naturze, mimo że jest organizowane w miejscu publicznym, nie zawsze jest zbiórką publiczną. Twoja akcja nią nie będzie, gdy pozostają po niej ślady w postaci przelewów lub innych dokumentów rejestracyjnych. Przykładami zbiórek niebędących publicznymi są:

Apele o wpłaty na konta prywatne.
Zbiórki w małych skupiskach.
SMS-y charytatywne.
Sprzedaż na aukcjach charytatywnych.
Wpłaty na konta bankowe beneficjentów fundacji lub stowarzyszeń.
Zbieranie pieniędzy na platformach crowdfundingowych.
Prowadzenie loterii, w których można wygrać pieniądze lub nagrody rzeczowe.
Sprzedaż symbolicznych cegiełek mających na celu wsparcie finansowe konkretnego celu.

Podstawowe informacje o zbiórkach publicznych

Zbiórki publiczne są ważnym narzędziem wspierania różnych celów społecznych, zdrowotnych, charytatywnych i kulturalnych. Aby Twoja zbiórka była legalna, musisz zgłosić ją do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji i uzyskać odpowiedni numer. Po zgłoszeniu nastąpi publiczne ogłoszenie Twojej zbiórki. Pamiętaj, że zbiórka musi spełniać określone warunki. Zbieraj fundusze na cele zgodne z katalogiem zadań publicznych określonym w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W przeciwnym razie Ministerstwo może odmówić publikacji Twojej zbiórki. Po zakończeniu zbiórki złóż sprawozdanie. To pozwoli na transparentność Twoich działań i przełoży się na wiarygodność w oczach darczyńców.

Nie każda forma zbierania funduszy w przestrzeni publicznej kwalifikuje się jako zbiórka publiczna. Niektóre formy zbiórek charytatywnych mają swoje własne zasady i regulacje, pozostaje po nich ślad w postaci rejestrów lub przekazów i dlatego nie podlegają tym samym przepisom co zbiórki publiczne.

Poznaj zbiórki publiczne od zgłoszenia do rozliczenia