Jakie choroby kwalifikują do otrzymania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności?

Postęp cywilizacyjny, zawrotne tempo życia, a także zła dieta, palenie papierosów i brak ruchu. Do tego narastające zanieczyszczenie środowiska i spożywanie żywności wysoko przetworzonej. Wszystko to niekorzystnie wpływa na nasze życie i zdrowie. Coraz częściej zapadamy na poważne, przewlekłe i nieuleczalne choroby prowadzące do powstania niepełnosprawności. Częściej również rodzą się dzieci z chorobami genetycznymi i wadami wrodzonymi. W takich sytuacjach często zastanawiamy się, jakie choroby kwalifikują do otrzymania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Które choroby zatem są wskazaniem, aby otrzymać orzeczenie? W poniższym artykule postaram się przybliżyć najważniejsze informacje.

Kiedy możemy ubiegać się o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?

Każda choroba przebiega inaczej, dotyczy różnych części i układów naszego organizmu, a więc, co za tym idzie, w inny sposób wpływa na nasze codzienne życie oraz funkcjonowanie. Z tego też powodu nie każda choroba, czy dysfunkcja bywa przesłanką do otrzymania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Albo orzeczenia o niepełnosprawności – w przypadku dzieci do lat 16.

Orzeczenie uzyskuje się bezapelacyjnie przede wszystkim, jeżeli osoba chora jest niesamodzielna i wymaga stałej pomocy w podstawowych czynnościach. Ponadto w sytuacji, gdy choroba lub uraz utrudnia, albo wręcz uniemożliwia podjęcie pracy zawodowej. Kolejną przesłanką jest konieczność dostosowania stanowiska pracy do potrzeb osoby z niepełnosprawnością.

Szansa na uzyskanie orzeczenia wzrasta także, gdy niezbędne staje się wyposażenie chorego w sprzęt niwelujący ograniczenia, np. ortezy, czy oprogramowanie komputerowe dla osób z dysfunkcją wzroku. Dodatkowym kryterium mającym wpływ na uzyskanie orzeczenia jest występowanie tzw. schorzenia specjalnego. Wśród chorób mogących być powodem do uzyskania orzeczenia znajdują się:

Upośledzenie umysłowe – 01 U

Upośledzenie umysłowe obecnie jest nazywane niepełnosprawnością intelektualną. Do diagnostyki zaburzeń stosowana jest przeważnie skala IQ w skali Wechslera, która wyróżnia trzy stopnie dysfunkcji: lekki, umiarkowany i znaczny. Orzeczenie wydawane jest w przypadku, gdy deficyt występuje przynajmniej w stopniu umiarkowanym.

Choroby psychiczne – 02 P

Choroby psychiczne są także przesłanką, do otrzymania orzeczenia. Uzależnione to jest jednak od rodzaju schorzenia, stopnia ich nasilenia, a także częstości nawrotów. Ponadto, co również jest bardzo ważne, od możliwości pełnienia określonych ról społecznych, zawodowych, czy rodzinnych. Wśród chorób psychicznych, na które można otrzymać orzeczenie, znajdują się zaburzenia psychotyczne: schizofrenia, zaburzenia nastroju, począwszy od zaburzeń o umiarkowanym przebiegu, trwałymi zaburzeniami lękowymi o znacznym stopniu po stany otępienne.

Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu – 03 L

Dysfunkcje, głosu, mowy oraz słuchu powodują utrudnienia w komunikacji werbalnej, dlatego stanowią podstawę do ubiegania się o orzeczenie. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy znajduje się m.in. uszkodzenia krtani, upośledzenia w funkcjonowaniu strun głosowych, głuchota oraz zaburzenia związane z wadliwą pracą nerwowego ośrodka mowy.

Specjaliści podczas orzekania przy dysfunkcji słuchu – tak jak to np. było w moim przypadku – biorą pod uwagę skuteczność korekcji aparatami słuchowymi oraz implantami słuchowymi. U mnie nie udało się znaleźć zadowalającego rozwiązania, więc otrzymałam symbol 03 – L na stałe.

Choroby narządu wzroku – 04 O

Choroby narządu wzroku oraz wady wrodzone i nabyte stanowią ważną przesłankę do ubiegania się o orzeczenie. Przyznawane jest ono, gdy korekcja wady wzroku okularami nie poprawia ostrości widzenia lub kiedy kąt widzenia nie jest większy niż 30%. Analogicznie bywa w sytuacji, gdy np. postępująca choroba genetyczna przyczynia się do znacznego pogorszenia widzenia lub całkowitej utraty wzroku. Podobnie, od wielu lat dzieje się z moim wzrokiem. Posiadam orzeczenie o symbolu 04 – O na stałe.

Upośledzenie narządu ruchu – 05 R

Kolejną grupą schorzeń kwalifikującą do uzyskania orzeczenia, są choroby narządu ruchu. Najczęściej występują wady wrodzone lub rozwojowe, układowe choroby tkanki łącznej i mięśni. Ponadto zapalenie stawów kręgosłupa, choroby kości, nowotwory narządu ruchu oraz zaburzenia pourazowe, np. utrata kończyny. Choruję na postępującą chorobę zwyrodnieniową wielostawową i chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, dlatego również posiadam orzeczenie wydane na stałe o symbolu 05 – R na stałe.

Epilepsja – 06 E

Wielu z nas zapewne widziało, jak przebiega napad epilepsji. Jednak nie do końca zdajemy sobie sprawę, jak poważna jest to choroba i jakie wynikają z niej ograniczenia. Od 17 roku życia choruję na padaczkę. Nie posiadam, jednak orzeczenia, ponieważ byłby to kolejny symbol w orzeczeniu, a może ich być tylko trzy.

Padaczka jest chorobą nieprzewidywalną, chorobą, której może nie udać się, opanować. Chodzi tu o padaczkę tzw. lekooporną. Dlatego niezależnie od częstotliwości, siły napadów oraz ewentualnych następstw psychoneurologicznych stanowi podstawę do uzyskania orzeczenia.

Choroby krążenia oraz układu oddechowego – 07 S

Kolejną grupą schorzeń dających podstawę, do uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia o niepełnosprawności są choroby krążenia i układu oddechowego. Muszą, jednak nastąpić powikłania utrudniające funkcjonowanie, np. nadciśnienie tętnicze powodujące konsekwencje narządowe, arytmie serca z zaburzeniami hemodynamicznymi, miażdżyca prowadząca do niewydolności II stopnia według Klasyfikacji NYHA, czy też niewydolność żył głębokich. Ponadto nowotwory płuc skutkujące powstaniem niewydolności oddechowej i choroby obturacyjne.

Choroby układu pokarmowego – 08 T

Dolegliwości układu pokarmowego mogą stać się podstawą do wydania orzeczenia jedynie w sytuacji, gdy dochodzi do wyraźnego uszkodzenia jednego z odcinków dróg pokarmowych. Wymienia się tu choroby przełyku, nowotwory, powikłania po resekcji żołądka, przewlekłe choroby żołądka i jelit np.: chorobę Leśniowskiego-Crohna. Poza tym, choroby wątroby o różnej etiologii, zapalenie trzustki, a także mukowiscydozę.

Choroby układu moczowo-płciowego – 09 M

Osoby chore na nowotwór złośliwy pęcherza lub nerek, a także te, u których rozpoznano niewydolność nerek bądź ich zwyrodnienie mają przesłankę, by ubiegać się orzeczenie. W przypadku chorych z mocznicą – niezależnie od jej przyczyny – także istnieje uzasadnienie do wydania orzeczenia.

Choroby neurologiczne – 10 N

Neurologicznych schorzeń kwalifikujących się do uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności jest bardzo dużo. Znajdują się tu m.in. guzy CUN, udary z widocznymi niedoborami neurologicznymi, encefalopatie, uszkodzenia nerwów i mięśni, jeżeli prowadzą do istotnych zaburzeń neurologicznych oraz choroby zapalne. Mimo tego, że choruje na zanik mięśni i nerwów dodatkowo powinnam mieć wpisany symbol „N”, jednak ze względu na ograniczenie ilości dozwolonych symboli w orzeczeniu komisja zrezygnowała z tego symbolu.

Inne – 11 I

W tym symbolu znajdują się choroby endokrynologiczne, choroby tarczycy i przytarczyc oraz metaboliczne, takie jak: dna moczanowa, oraz cukrzyca. W tej grupie znajdują się również zaburzenia enzymatyczne, np. wrodzony przerost nadnerczy. Ponadto choroby odzwierzęce, m.in. borelioza, toksoplazmoza i ptasia grypa. Na tej liście umieszczono też choroby zakaźne: wirusowe zapalenie wątroby, HIV/AIDS i kleszczowe zapalenie mózgu. Uzyskanie orzeczenia jest tu uzależnione od m.in. narządu, który został uszkodzony, stopnia uszkodzenia i rokowania.

Całościowe zaburzenia rozwojowe – 12 C

Chodzi tu głównie o wszelkie zaburzenia powstałe przed 16 rokiem życia, obejmujące m.in. utrwaloną dysfunkcję w interakcjach społecznych albo komunikacji słownej. Poza tym charakteryzujące się schematycznymi zachowaniami przynajmniej na poziomie umiarkowanym. Wymienia się tu zespół Aspergera, zespół Retta, zespół Hallera i Autyzm.

Schorzenia specjalne

Schorzenia specjalne to jednostki chorobowe, które w szczególny sposób utrudniają i w znacznym stopniu ograniczają prowadzenie codziennego życia rodzinnego, zawodowego oraz społecznego. Ponadto wymagają, m.in.: dodatkowego sprzętu niwelującego dysfunkcję wzroku, obecności opiekuna w przypadku częstych napadów epilepsji, czy choroby psychicznej i całościowych wad rozwojowych. Do schorzeń specjalnych zalicza się:

• 02 P — choroba psychiczna,
• 01 U – upośledzenie umysłowe. 
• 12 C – całościowe zaburzenia rozwojowe,
• 06 E – epilepsja,
• 04 O – osoby niewidome w stopniu znacznym lub umiarkowanym.

Istnieje, jak część z was wie,  również niepełnosprawność sprzężona polegająca np. na jednoczesnym występowaniu schorzeń narządu wzroku i narządu słuchu. Chodzi tu o osoby głuchoniewidome.

Mimo tego, że nieistniejące już Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym w 2010 roku wystąpiło z propozycją uznania głucho-ślepoty za osobną jednostkę chorobową, do dzisiaj nie udało się tego uchwalić. Dysfunkcja, miała znaleźć się na liście tzw. schorzeń specjalnych.

Ze względu na brak odpowiednich umocowań prawnych osoby z jednoczesną dysfunkcją wzroku i słuchu mają zazwyczaj wpisywane dwa symbole – 03 L i 04 O. Zdarza się jednak, że u osób ubiegających się o orzeczenie istnieje więcej schorzeń, na które mogą je otrzymać. 

Jakie kryteria diagnostyczne są ważne dla komisji orzekającej?

Komisja orzekająca, w skład której wchodzi lekarz, psycholog oraz pracownik socjalny spoglądają na człowieka, jako integralną całość. Mimo tego, iż szczególna uwaga kierowana jest na stan zdrowia osoby starającej się o orzeczenie, komisja nie pomija także innych obszarów życia człowieka. Mowa tu m.in. o codziennym funkcjonowaniu jednostki w społeczeństwie, jak i aspekcie psychologicznym.

Stopnie niepełnosprawności 

Obecnie prawomocną decyzją poświadczającą status osoby z niepełnosprawnością jest orzeczenie z Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności i Stopniu Niepełnosprawności. Wyróżnia się 3 stopnie niepełnosprawności – stopień znaczny, stopień umiarkowany i stopień lekki.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub o niepełnosprawności uprawnia chorych do świadczeń poza rentowych, np. możliwości korzystania z indywidualnego nauczania, wydania karty parkingowej, czy zaopatrzenia w białą laskę albo sprzęt ortopedyczny. Ponadto pozwala na korzystanie z ulg, np. przy zakupie biletu, dokonania odliczeń w rocznym zeznaniu podatkowym przewidzianych dla poszczególnych stopni niepełnosprawności.

Na orzeczeniu mogą znajdować się maksymalnie 3 symbole.

Kto wydaje orzeczenie o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wydają:

W pierwszej instancji Miejskie lub Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności.

Odwołanie od negatywnej decyzji Miejskich lub Powiatowych Zespołów ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności należy z kolei złożyć w Wojewódzkim Zespole ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności.

Czas w którym, należy dokonać odwołania, określony jest na otrzymanej decyzji.

Podsumowanie artykułu o tym, jakie choroby kwalifikują do orzeczenia o niepełnosprawności

Nie wszystkie choroby kwalifikują się do otrzymania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, jednak warto mimo wszystko zasięgnąć informacji na ten temat. Istnieją bowiem choroby, które w sposób szczególny utrudniają codzienne funkcjonowanie i wymagają indywidualnego podejścia. Posiadanie orzeczenia z konkretnym symbolem – szczególnie choroby specjalnej – może w wielu sytuacjach ułatwić dostęp do leczenia, nauki, a także pracy. Ponadto nadać uprawnienia do korzystania z ulg przewidzianych dla poszczególnych stopni niepełnosprawności.