Jak rehabilitacja neurologiczna pomaga w powrocie do sprawności i samodzielności?
Rehabilitacja stanowi kluczowy element procesu leczenia i powrotu do sprawności dla każdego z nas. Jest jednak znaczna grupa osób, która zmaga się z poważnymi schorzeniami neurologicznymi i wymaga specjalistycznej rehabilitacji neurologicznej. Proces ten jest często długotrwały i wymagający. Skupia się na przywróceniu utraconych funkcji oraz maksymalizacji samodzielności pacjentów. W tym kontekście, szczególnie istotne są przypadki takie jak stwardnienie rozsiane, uraz rdzenia kręgowego, choroba nerwowo- mięśniowa, czy mózgowe porażenie dziecięce.
Prowadzona regularnie rehabilitacja neurologiczna z wykorzystaniem najnowszych metod, sposobów i technik leczenia może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów.
Podstawowym celem rehabilitacji neurologicznej jest wsparcie pacjentów w odzyskiwaniu sprawności fizycznej i umożliwienie im jak najlepszego, samodzielnego funkcjonowania w codziennym życiu. W ramach tego procesu stosuje się różnorodne metody terapeutyczne. Począwszy od fizjoterapii, terapii zajęciowej, poprzez wsparcie psychologiczne i logopedyczne, dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości każdego pacjenta. Ważną rolę odgrywa tutaj również wsparcie ze strony rodziny oraz odpowiednio dobrane środowisko terapeutyczne.
Rozważając przystąpienie do rehabilitacji neurologicznej, warto zrozumieć jej kompleksowość oraz pozytywne skutki, jakie może przynieść. W dalszej części artykułu przyjrzymy się dokładniej, na czym polega rehabilitacja neurologiczna, jakie są jej główne metody i w jaki sposób może ona pomóc osobom zmagającym się z problemami neurologicznym.
Czym jest rehabilitacja neurologiczna?
Rehabilitacja neurologiczna to zasadniczy element procesu terapeutycznego u pacjenta. Celem tychże działań jest odtworzenie utraconych funkcji np. w wyniku choroby, urazu lub infekcji.
Zabiegi wykonywane w ramach rehabilitacji neurologicznej polegają m.in. na nauce wykonywania codziennych czynności takich, jak reedukacja chodzenia. W tym przypadku dotyczy to osób, u których choroba objawia się niedowładem kończyn dolnych albo występują zaburzenia równowagi.
Zakres neurorehabilitacji obejmuje ćwiczenia funkcjonalne i rozluźniające, a także terapię przeciwbólową. Poprzez odpowiednio dobrane terapie, pacjent ma możliwość uzyskania częściowej poprawy lub całkowitego powrotu do zdrowia.
Oczywiście w niektórych schorzeniach dużym sukcesem rehabilitacji będzie spowolnienie postępu choroby albo zatrzymanie jej na określonym poziomie.
Kiedy jest stosowana rehabilitacja neurologiczna?
Neurorehabilitacja jest specjalistycznym działem fizjoterapii. Stosowana jest, gdy u chorego rozpoznano m.in.:
Uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Mózgowe porażenie dziecięce.
Chorobę Parkinsona
Stwardnienie rozsiane- SM.
Stwardnienie zanikowe boczne- SLA.
Uszkodzenie nerwów obwodowych.
Udar mózgu.
Uraz czaszkowo mózgowy.
Stan po operacji guza mózgu.
Stan po operacji kręgosłupa.
Rdzeniowy zanik mięśni- SMA.
Dystrofie mięśniowe i miopatie.
Chorobę Alzheimera.
Gdzie można skorzystać z rehabilitacji neurologicznej?
Część oddziałów neurologicznych posiada w swoich strukturach tzw. Pododdziały Intensywnego Nadzoru Neurologicznego. Przebywają tutaj osoby, które doznały uszkodzenia mózgu w wyniku udaru.
To również miejsce dla chorych po operacjach neurochirurgicznych- szczególnie wykonywanych na mózgu- albo kręgosłupie, jeżeli nastąpiło uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Rehabilitacja neurologiczna rozpoczyna się właśnie na tym pododdziale już pierwszej doby od wystąpienia incydentu. Tylko takie podejście, daje pacjentowi szansę na uniknięcie lub złagodzenie deficytów neurologicznych. Chodzi tutaj o uszkodzenia skutkujące np. trwałym niedowładem kończyn, zaburzeniem mowy i pamięci.
Wszelkie dysfunkcje obejmujące układ nerwowy w toku dalszego postępowania terapeutycznego leczone są na ogólnym oddziale rehabilitacji neurologicznej. Przyjmowane są tutaj m.in. osoby po urazach rdzenia kręgowego, chorobą Parkinsona, stwardnieniem rozsianym, stwardnieniem zanikowym bocznym czy chorobami mięśni.
Schorzenia neurologiczne stanowią specjalną grupę dysfunkcji. Dlatego zatrudniona na oddziałach kadra posiada wiedzę i kwalifikacje dotyczące specyfiki chorób układu nerwowego.
Metody stosowane w rehabilitacji neurologicznej
Rehabilitacja neurologiczna powinna rozpocząć się jak najszybciej od momentu wystąpienia choroby. W udarze mózgu, urazach czaszkowo mózgowych albo innych nagłych stanach- nawet już w pierwszej dobie po incydencie.
Dobór metody rehabilitacji uzależniony jest rodzaju problemów neurologicznych i indywidualnych możliwości pacjenta. W ramach rehabilitacji neurologicznej najczęściej stosuje się:
Kinezyterapię- czyli ćwiczenia ruchowe.
Kinesiotaping.
Metody PNF- proprioceptywne nerwowo- mięśniowe torowanie.
Metodę Vojty.
Terapię Integracji Sensorycznej.
Metodę NDT Bobath.
Techniki mobilizacyjne.
Zabiegi fizykoterapeutyczne- hydroterapię, ultradźwięki, prądy, leczenie ciepłem.
Zastosowanie powyższych działań nie gwarantuje jednak powrotu do zdrowia albo poprawy sprawności. Nie gwarantuje także wyleczenia po jednorazowym, czy kilkukrotnych cyklach leczenia.
Fizjoterapia w chorobach neurologicznych prowadzona jest zazwyczaj przez całe życie- systematycznie i wieloaspektowo. Wymaga to jednak zaangażowania zarówno ze strony pacjenta jak i terapeutów.
Bardzo ważną rolę w procesie rehabilitacji odgrywają również członkowie rodziny, którzy na co dzień przebywają z pacjentem. Ich działania powinny przede wszystkim obejmować wsparcie psychiczne i pomoc w codziennych czynnościach.
Kinezyterapia i fizykoterapia
Aktywność ruchowa jest zasadniczym elementem neurorehabilitacji. Zazwyczaj są to ćwiczenia wykonywane pod okiem fizjoterapeuty w szpitalu, na oddziale rehabilitacyjnym albo w domu. Ćwiczenia mają na celu poprawę siły mięśni, równowagi, koordynacji ruchowej oraz ruchomości stawów.
Wśród zajęć ruchowych stosowanych podczas kinezyterapii w chorobach układu nerwowego znajduje się m.in. reedukacja chodu- czyli nauka chodzenia- ćwiczenie mimiki twarzy oraz ćwiczenia równoważne.
Doskonałe efekty lecznicze, przeciwbólowe, przeciwobrzękowe i relaksacyjne przynoszą także zabiegi z zakresu:
Fizykoterapii.
Balneologii.
Krioterapii.
Masaży- leczniczych i relaksacyjnych.
Hydroterapii.
Terapia zajęciowa
Terapia zajęciowa to kolejna bardzo skuteczna metoda rehabilitacji w chorobach neurologicznych. Malowanie farbami, wyplatanie oraz prace wykonywane z modeliny przyczyniają się do poprawy motoryki małej- czyli sprawności rąk i palców. Uczą skupienia a także pozwalają wypracować cierpliwość i skoordynowanie ruchów.
Wśród zadań wykonywanych w trakcie terapii znajduje się również taniec, drobne prace porządkowe albo gra aktorska w przedstawieniu. Wszystkie działania oczywiście uzależnione są od możliwości i kondycji zdrowotnej kuracjuszy.
Psychoterapia
Psychoterapia podobnie jak powyższe sposoby stosowane leczeniu schorzeń neurologicznych odgrywa bardzo ważną rolę. Jej celem jest wspieranie pacjenta na drodze do przywrócenia równowagi i zdrowia od strony psychologicznej.
Wśród najczęściej poruszanych tematów i obszarów terapii psychologicznej znajduje się:
Zbudowanie motywacji do działania.
Zapanowanie nad lękami oraz stresem.
Nauka radzenia sobie z codziennymi sytuacjami rodzinnymi oraz w pracy zawodowej i życiu społecznym.
Diagnostyka uszkodzeń centralnego układu nerwowego powstałych po np. udarze mózgu.
Neurologopeda
Wiele osób w skutek urazu, udaru albo innego schorzenia neurologicznego ma problemy z mówieniem. Dlatego na oddziałach rehabilitacji neurologicznej obowiązkowo zatrudniony jest neurologopeda.
Do jego obowiązków należy profilaktyka oraz kompleksowa diagnostyka zaburzeń mowy i języka powstałych w wyniku uszkodzenia centralnego układu nerwowego. Program terapii neurologopedycznej dobierany jest indywidualnie dla każdego pacjenta po dokładnej analizie dokumentacji medycznej. Najważniejszymi celami terapii jest:
Rozbudowywanie słownika mowy biernej i czynnej.
Wypracowanie alternatywnych metod i sposobów komunikacji w przypadku całkowitej niemożności mówienia.
Usprawnianie narządów motoryki mowy.
Rola fizjoterapeuty i zespołu terapeutycznego
Praca zespołowa- czyli szeroko rozumiana kompleksowość rehabilitacji neurologicznej- ma ogromny wpływ na efekty leczenia. Dlatego leczenie chorób neurologicznych prowadzą specjaliści wielu dziedzin- takich jak:
Lekarze różnych specjalizacji, w tym lekarz rehabilitacji neurologicznej
Fizjoterapeuta
Pracownik socjalny
Technik zaopatrzenia ortopedycznego
Psycholog
Instruktor terapii zajęciowej
Logopeda
Doradca zawodowy
Uruchomienie potencjału chorego a także doprowadzenie do optymalnej samodzielności jest możliwe. Pod warunkiem jednak skoordynowanej współpracy pacjenta i całego sztabu specjalistów.
Przykłady przypadków i sukcesy rehabilitacji
Ruch to zdrowie dla każdego z nas – niezależnie od tego czy jesteśmy zdrowi, czy chorujemy. Każda dysfunkcja- Stwardnienie Rozsiane, Dystrofia Mięśniowa, Miopatia, czy przebyty udar mózgu- wymaga odpowiedniej rehabilitacji.
Rehabilitacja neurologiczna w Stwardnieniu Rozsianym należy do wyjątkowo trudnych zadań. Związane jest to ze zmiennym rokowaniem, uzależnionym od przebiegu choroby, postaci, stopnia i lokalizacji zmian.
Terapia w chorobach przebiegających z zanikiem mięśni ma za zadanie złagodzenie występujących objawów oraz poprawy ogólnego stanu zdrowia. Szczególny nacisk jest w niej położony na wzmocnienie mięśni i poprawę ich wydolności.
Leczenie fizjoterapeutyczne u osób po przebytym udarze mózgu to nic innego, jak reedukacja utraconych funkcji. Mowa tutaj o funkcjach ruchowych i poznawczych.
Wszelkie działania rehabilitacyjne powinny być odpowiednio dobrane, wczesne i systematyczne. Dzięki regularnym ćwiczeniom może nastąpić poprawa koordynacji ruchowej u osób mających SM, wzmocnienie siły i napięcia mięśni. Ponadto zredukowanie przykurczów i zwiększenie ruchomości w stawach.
Pozytywne efekty terapii- i co za tym idzie poprawę zdrowia- może uzyskać większość pacjentów. Pod warunkiem, że leczenie będzie wcześnie wdrożone i systematyczne- na oddziale rehabilitacji neurologicznej oraz w domu.
Jak długo trwa rehabilitacja neurologiczna z NFZ?
Czas trwania rehabilitacji neurologicznej na oddziale, refundowanej przez NFZ wynosi od 6 do 16 tygodni rocznie. W przypadku rehabilitacji domowej osobie ze schorzeniem neurologicznym- mającej znaczny stopień niepełnosprawności- przysługuje 80 dni terapii z 5 zabiegami w ciągu dnia.
Istnieje jednak możliwość- o ile są widoczne postępy w leczeniu- ubiegania się przez pacjenta o wydłużenie okresu rehabilitacji neurologicznej. Pismo należy skierować do oddziału NFZ na terenie którego mieszka pacjent.
Osoby ze Znacznym Stopniem Niepełnosprawności a rehabilitacja neurologiczna
Obecnie osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mogą bez limitu korzystać z finansowania świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu rehabilitacji leczniczej. Dla chorego oznacza to możliwość prowadzenia zindywidualizowanej i lepiej dobranej do jego potrzeb terapii.
Po danym cyklu terapeutycznym, którego długość została określona w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 roku w prawie świadczeń gwarantowanych w zakresie rehabilitacji medycznej (Dz.U. z 2018, poz. 465) pacjent może wystąpić o dalszą rehabilitację na podstawie posiadanego orzeczenia i nowego skierowania.
Podsumowanie
Podsumowując, rehabilitacja neurologiczna odgrywa niezmiernie ważną rolę w życiu osób cierpiących na różnorodne schorzenia neurologiczne. Od stwardnienia rozsianego, przez urazy rdzenia kręgowego, po choroby takie jak Parkinson czy Alzheimera, kompleksowy proces rehabilitacyjny otwiera drzwi do lepszego jutra. Dzięki indywidualnie dostosowanym planom terapii, pacjenci mają szansę na odzyskanie sprawności, poprawę stanu zdrowia i powrót do większej samodzielności.
Ważne jest, aby pamiętać, że sukces w rehabilitacji neurologicznej to nie tylko kwestia profesjonalnej opieki medycznej, ale również wsparcie ze strony rodziny, pacjenta oraz jego determinacji i zaangażowania w proces leczenia. Każdy krok na drodze do odzyskania sprawności jest krokiem w kierunku pełniejszego, bardziej satysfakcjonującego życia, niezależnie od przeszkód, jakimi pacjenci się zmagać mogą.
W świecie, gdzie problemy neurologiczne dotykają coraz większą liczbę osób, znaczenie skutecznej rehabilitacji neurologicznej staje się coraz bardziej istotne. Dzięki ciągłemu rozwojowi metod terapeutycznych, pacjenci mogą czerpać korzyści z nowoczesnych podejść do leczenia, mając nadzieję na lepsze jutro.
