Choroba Raynauda to jedno z zaburzeń naczynioruchowych, które dotyka wielu osób na całym świecie. Objawia się ona napadowym skurczem naczyń krwionośnych, co prowadzi do różnych, często bardzo nieprzyjemnych objawów. Jakie objawy mogą świadczyć o chorobie Raynauda? W tym artykule dowiesz się, na co zwrócić uwagę i kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

Zrozumienie objawów choroby Raynauda jest kluczowe dla jej wczesnego rozpoznania. Bladość skóry, uczucie mrowienia i drętwienie to tylko niektóre z symptomów, które mogą wskazywać na to schorzenie. Warto znać te objawy, aby móc odpowiednio szybko zareagować i zapobiec poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym.

Jeśli zauważasz u siebie lub u swoich bliskich objawy, które mogą wskazywać na chorobę Raynauda, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia i zapobiec powikłaniom. Dowiedz się więcej o tym, jak rozpoznać chorobę Raynauda i kiedy zgłosić się do lekarza.

Wprowadzenie do choroby Raynauda

Choroba Raynauda jest zaburzeniem naczynioruchowym o nie znanej etiologii. Charakteryzuje się napadowym zblednięciem, następnie zasinieniem i zaczerwienieniem palców rąk i nóg. Dysfunkcja może występować także na nosie i uszach. Powyższym objawom towarzyszy często ból, swędzenia i pieczenie. Dzieje się tak pod wpływem zimna, stresu albo długotrwałych drgań.

Nazwa choroby wywodzi się od nazwiska francuskiego lekarza Maurice Raynauda. W rozprawie dyplomowej w 1862 roku opisał on objaw nagłego blednięcia i zasinienia palców rąk oraz nóg. Naukowiec jako przyczynę wskazał słaby przepływ krwi w drobnych naczyniach tętniczych. Został on zatrzymany, gdy w reakcji na zimno nastąpił skurcz naczyń krwionośnych.

Podstawowe objawy choroby Raynauda

Symptomy choroby Raynauda pojawiają się m.in. jako reakcja na niską temperaturę otoczenia. Występują także w sytuacjach stresowych. Objawy u osób z chorobą Raynauda dotyczą zazwyczaj rąk i stóp, czasem nosa i małżowin usznych. Najważniejsze z nich to:

nagłe zblednięcie,
zasinienie,
zaczerwienienie,
ból,
pieczenie,
swędzenie,
uczucie drętwienia.

Etapy objawu Raynauda

Zaburzenia w chorobie Raynauda wykazują charakter funkcjonalny- czyli naczynioruchowy. Objaw pojawia się nagle, zazwyczaj symetrycznie i dzieli się na trzy etapy:

pierwsza faza: pod wpływem zimna lub silnego stresu skóra staje się blada w obrębie opuszek palców. Dochodzi do tego w wyniku nagłego skurczu naczyń krwionośnych. Czasami zaraz, gdy dojdzie do zmiany koloru skóry na biały, następuje jej zaczerwienienie. W przebiegu choroby Raynauda część ciała zabarwiona jest wyraźnie odgraniczona od skóry niedotkniętej dysfunkcją.
faza 2: następuje tutaj zasinienie, które spowodowane jest zatrzymaniem krwi w naczyniach krwionośnych i tym samym niedokrwieniem tkanek. Dodatkowo pojawia się silny ból, mrowienie i drętwienie tkanki objętej napadem.
faza 3: dochodzi w niej do odblokowania przepływu krwi. Efektem tego bywa silne przekrwienie, obrzęk oraz uczucie gorąca. Część osób odczuwa także mrowienie i pieczenie związane z powrotem prawidłowego ukrwienia.

Atak triady Raynauda trwa w zazwyczaj 10- 15 minut. W niektórych przypadkach jednak napad może trwać dłużej- nawet 25 minut. Może także nieco różnić się objawami u poszczególnych osób.

Choroba i zespół Raynauda

Choroba i zespół Raynauda to dwie różne jednostki chorobowe. Chorobą Raynauda specjaliści określają zaburzenie naczynioruchowe bez podłoża w innej chorobie. Dlatego nazywa się je pierwotnym objawem Raynauda. W przypadku choroby Raynauda leczenie przyczynowe nie istnieje.

Zespół Raynauda natomiast to objaw powstający w efekcie innego schorzenia. Objaw Raynauda znajduje się wśród najczęściej spotykanych objawów reumatologicznych. Można go również zaobserwować u pacjentów mających układowe choroby tkanki łącznej- np. toczeń rumieniowaty układowy. Objaw Raynauda występuje bardzo często także w twardzinie układowej. Inne schorzenia, którym towarzyszy objaw Raynauda to choroba Buergera i szpiczak mnogi. W takich przypadkach chory wymaga leczenia choroby podstawowej. Niezbędne jest tutaj specjalistyczne leczenie farmakologiczne.

Ogromny wpływ na objaw Raynauda, mogą mieć także niektóre leki- np. doustne środki antykoncepcyjne, czy klonidyna oraz beta-blokery. Podstawowym badaniem różnicującym obie dysfunkcje jest kapilaroskopia. Często, aby sprawdzić, czy wystąpi objaw Raynauda przeprowadza się testy wskazujące reakcję na zimno. Zazwyczaj jest to zanurzenie ręki w zimnej wodzie.

Jak rozpoznać chorobę Raynauda?

Diagnostyka choroby Raynauda rozpoczyna się od przeprowadzenia dokładnego wywiadu. Obejmuje także badanie krwi- m.in. profil ANA badanie przeciwciał przeciwjądrowych, profil ENA przeciw rozpuszczalnym antygenom jądrowym. Specjalista reumatolog zaleca także badania obrazowe. W dalszych etapach diagnozowania, aby mieć dokładny obraz kliniczny choroby, wykonuje się dodatkowe badania. Zazwyczaj jest to USG metodą Dopplera, arteriografia i kapilaroskopia.

Co to jest kapilaroskopia?

Kapilaroskopia to badanie przeprowadzane z wykorzystaniem mikroskopu świetlnego. Pozwala ono na dokładną ocenę morfologii naczyń włosowatych skóry. Kapilaroskopię stosuje się m.in. w diagnostyce choroby Raynauda. Ponadto w przypadku chorób naczyń obwodowych i cukrzycy- aby móc dokładnie obejrzeć naczynia krwionośne. Badanie kapilaroskopem zazwyczaj wykonuje się w obrębie wału paznokciowego palca. W niektórych przypadkach w okolicy dziąseł, warg lub spojówek.

Pacjenci, u których zaplanowana jest obserwacja, powinni się do niej odpowiednio przygotować. Należy pamiętać, aby na 2 tygodnie przed badaniem nie wycinać skórek i nie korzystać z manicure. Ponadto przez co najmniej 6 godzin poprzedzających diagnostykę nie wolno palić papierosów, spożywać kawy i alkoholu.

Kto jest narażony na wystąpienie choroby Raynauda?

Według przeprowadzonych badań Choroba Raynauda dotyczy od 5-10% populacji. Zapadają na nią osoby młode między 15 a 45 rokiem życia. Zdecydowanie częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Na wystąpienie choroby Raynauda narażeni są także:

pracownicy chłodni spożywczej,
operatorzy maszyn wibrujących,
pianiści,
osoby mające kontakt ze środkami chemicznymi oraz metalami ciężkimi.
osoby, u których w rodzinie występowała choroba Raynauda.

Leczenie choroby Raynauda

Przyczynowe leczenie choroby Raynauda nie istnieje, co nie oznacza, że nie można jej leczyć. Specjaliści zalecają zmianę stylu życia. Przede wszystkim porzucenie palenia, unikanie stresu, oraz ekspozycji na zimno i na wibracje. Leczenie farmakologiczne u osób chorych z chorobą Raynauda polega na podawaniu leków uspakajających i rozszerzających naczynia krwionośne. Terapię można uzupełnić podawaniem witaminy PP oraz witaminy B. Skutecznym sposobem terapeutycznym jest m.in. kinezyterapia, hydroterapia, elektroterapia, sauna IR.

kinezyterapia obejmuje ćwiczenia dłoni i palców, a także ćwiczenia ogólne pozwalające na utrzymanie organizmu w dobrej kondycji. Szczególnie ważna u osób z chorobą Raynauda jest właściwa praca serca i układu krążenia. Dlatego skuteczny może okazać się także trening interwałowy. Regularnie wykonywane ćwiczenia wzmocnią mięśnie i pozwolą utrzymać prawidłową ruchomość w stawach. Ponadto bardzo dobrze pobudzą krążenie- także w dłoniach i stopach.
hydroterapia- czyli zabiegi w wodzie- masaż podwodny strumieniowy, kąpiel perełkowa, czy zajęcia w basenie. Zabiegi wodne przede wszystkim zredukują ból i obniżą napięcie mięśniowe. Poprawią kondycję naczyń krwionośnych- uelastycznią je i wzmocnią. Efektem tychże zabiegów będzie więc redukcja napadów wywołanych nagłym skurczem tętnic.
elektroterapia- to inaczej leczenie prądem. Zazwyczaj poprawę przynoszą prądy Traberta, interferencyjne, TENS oraz galwanizacja. Dobre efekty są uzyskiwane także po zastosowaniu jonoforezy- np. z histaminą, chlorkiem wapnia, czy jodem. Leczenie objawu Raynauda w chorobie pierwotnej bywa bardziej skuteczne po wdrożeniu do terapii pola magnetycznego o małej częstotliwości. Dobre efekty można uzyskać również po zastosowaniu pola elektromagnetycznego o dużej częstotliwości. Zastosowanie tejże terapii ma na celu zapobieganie skurczom tętnic, poprzez zmniejszenie napięcia ścian naczyń krwionośnych oraz poprawę przepływu krwi.

Warto także zadbać o wygodne buty, ciepłe skarpety, rękawice i czapkę. Stosowna do pory roku odzież może skutecznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia triady Raynauda.

Powikłania w chorobie Raynauda

Nieleczony i często występujący skurcz naczyń krwionośnych u osób z pierwotnym objawem Raynauda może doprowadzić do powikłań. Całkowicie zablokowany przepływ krwi uszkadza tkankę, co z kolei powoduje owrzodzenia i martwicę. W takich sytuacjach niestety niezbędna bywa amputacja części ciała dotkniętej martwicą.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Objaw Raynauda może wskazywać zarówno na dysfunkcję pierwotną, jak i wtórną. Bardzo ważne, aby nie lekceważyć pojawiających się symptomów choroby. U części osób objaw Raynauda może świadczyć o rozwijającej się poważnej chorobie. Wśród nich znajduje się m.in. miażdżyca, toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów. Dlatego w przypadku pojawiających się uciążliwych i bolesnych objawów warto zasięgnąć porady lekarza. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu choroby podstawowej specjalista może wdrożyć leczenie przyczynowe.

Sanatorium Uzdrowiskowe Augustów jako jedyny ośrodek w Polsce, przy współpracy specjalistów z UM w Białymstoku prowadzi pionierski Program Diagnostyki i leczenia choroby Raynauda. Turnusy dla osób chorych trwają 14 lub 21 dni.

Podsumowanie

Zrozumienie objawów choroby Raynauda jest kluczowe dla jej wczesnego rozpoznania i skutecznego leczenia. Bladość skóry, mrowienie, drętwienie oraz zmiany koloru palców to sygnały, które nie powinny być ignorowane. Pamiętaj, że wczesna diagnoza może zapobiec poważnym powikłaniom zdrowotnym związanym z tą chorobą.

Jeśli doświadczasz objawów, które mogą wskazywać na chorobę Raynauda, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Specjalista pomoże Ci zrozumieć, czy rzeczywiście masz do czynienia z chorobą Raynauda, czy może z wtórnym objawem Raynauda wymagającym leczenia choroby zasadniczej. Po zróżnicowaniu obu zaburzeń lekarz zaproponuje odpowiednie leczenie. Im szybciej podejmiesz działania, tym lepsze będą wyniki terapii.

Choroba Raynauda, choć uciążliwa, jest możliwa do kontrolowania dzięki odpowiedniemu leczeniu i zmianom w stylu życia. Dbaj o swoje zdrowie i reaguj na sygnały, jakie wysyła Ci organizm. Pamiętaj, że wczesna interwencja jest kluczem do poprawy jakości życia i zapobiegania dalszym komplikacjom.

Wyjaśniamy, jakie objawy mogą świadczyć o chorobie Raynauda i sugerujemy kiedy zgłosić się do lekarza