Na zdjęciu znajduje się starsza para spędzająca wspólnie czas przy aktywności związanej z układaniem klocków lub puzzli. Mężczyzna i kobieta siedzą blisko siebie przy stole, trzymając w dłoniach drewniane elementy, z zainteresowaniem i uśmiechem patrząc na nie. Atmosfera na zdjęciu jest radosna i ciepła, co sugeruje, że cieszą się chwilą spędzaną razem. Mężczyzna ma siwe włosy i nosi beżową koszulę. Na szyi ma zawieszone okulary. Kobieta ma jasne blond włosy, okulary oraz ubrana jest w brązowy sweter z golfem. W tle widoczna jest osoba ubrana w niebieski strój medyczny, która prawdopodobnie jest opiekunem lub pracownikiem domu seniora, co może wskazywać, że zdjęcie zostało zrobione w ośrodku dla osób starszych. Sceneria jest jasna, przyjemna i domowa, a na stole widać elementy układanki lub gry, co podkreśla atmosferę relaksu i wspólnego zaangażowania.

Wczesne objawy demencji, które łatwo przeoczyć w codziennym życiu

Obserwowanie, jak bliska osoba zmienia się i traci swoją codzienną sprawność, to jedno z najbardziej bolesnych doświadczeń. Często pierwsze symptomy demencji są tak subtelne, że łatwo je pomylić ze zwykłym roztargnieniem czy naturalnym procesem starzenia. Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego mama po raz trzeci zadaje to samo pytanie albo tata nie może znaleźć drogi do sklepu, do którego chodził przez ostatnie 20 lat?

Wczesne rozpoznanie objawów demencji może znacząco wpłynąć na jakość życia osoby chorej i jej bliskich. Bazując na najnowszych badaniach i doświadczeniach rodzin zmagających się z tą chorobą, przygotowałam dla Ciebie przewodnik po pierwszych sygnałach ostrzegawczych. Poznasz subtelne zmiany w zachowaniu i codziennym funkcjonowaniu, które mogą wskazywać na rozwój demencji. Dzięki tej wiedzy będziesz mógł szybciej zauważyć niepokojące objawy i podjąć odpowiednie kroki.

Czym jest demencja i dlaczego warto znać jej wczesne objawy

Demencja- w tym otępienie starcze- to choroba, która przyczynia się do obniżenia funkcji poznawczych. Objawy dotyczą szczególnie uwagi, pamięci, myślenia oraz funkcji wykonawczych. Dysfunkcja dotyka najczęściej osoby po 65 roku życia. Przyczyną demencji starczej bywa choroba Alzheimera, choroba Parkinsona albo zaawansowana miażdżyca naczyń mózgowych. Występujące symptomy demencji mogą być również związane z ciałami Lewy’ego- a dokładniej z ich obumarciem. Otępienie czołowo- skroniowe (FTD) to natomiast najrzadziej występujący rodzaj demencji. Jego pierwszymi zauważalnymi objawami są zmiany osobowości i zachowania.

Powyższy zespół symptomów chorobowych zauważalny jest coraz częściej również u osób młodych- w wieku 30 lat. Niestety objawy otępienia są zazwyczaj ignorowane, gdyż demencja uważana jest wielu z nas za chorobę seniorów. Pamiętaj jednak, że przyczyny oraz rodzaje demencji bywają różne i uzależnione są m.in. od miejsca uszkodzenia mózgu. W przypadku pacjentów młodych najczęściej występuje otępienie naczyniowe wynikające z choroby naczyniowej mózgu lub nieleczonego nadciśnienia tętniczego. Demencja u młodych rozwija się również w związku z nadużywaniem alkoholu. Poza tym częstą przyczyną demencji u osób młodych bywają urazy mózgu doznane np. w wypadku komunikacyjnym. Zespół objawów chorobowych w przebiegu demencji nierzadko bywa też spowodowany długotrwałym i silnym stresem.

Postęp choroby obejmuje wszystkie rodzaje demencji i stopniowo doprowadza do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. Dzieje się to na wielu płaszczyznach i z różnym nasileniem. W zaawansowanej fazie chory traci zdolność do wykonywania codziennych czynności i wymaga stałej opieki. Dlatego przyjrzyj się uważnie zmianom w zachowaniu bliskiej osoby. Jeżeli zatem zauważyłeś niepokojące objawy u mamy, lub taty nie zwlekaj z wizytą u neurologa. Mimo że choroba jest nieuleczalna, precyzyjna diagnoza i wcześnie wdrożone środki farmakologiczne mogą złagodzić pierwsze symptomy demencji.

Pamiętaj, też, że połączenie farmakoterapii, rehabilitacji, psychoterapii oraz terapii zajęciowej może spowolnić otępienie. Dzięki temu chory ma szansę dłużej pozostać samodzielny a Ty spokojny o bezpieczeństwo osoby bliskiej. Naukowcy szacują, że w Polsce demencja może dotyczyć aż 400 tysięcy osób a na całym świecie 50 milionów. Niestety według prognoz osób z demencją będzie przybywało.

Subtelne zmiany w pamięci, które mogą niepokoić

Choroby otępienne często są niezauważane w początkowej fazie- niezależnie, czy jest to choroba Alzheimera, Parkinsona, czy zmiany miażdżycowe w mózgu. Subtelnie rozwijające się zaburzenia pamięci sprawiają, że chory może wykazywać dyskretne problemy z szybkim przypominaniem sobie imion osób bliskich.

Demencja w tej fazie powoduje też niewielkie trudności z zapamiętywaniem twarzy. Coraz częściej zauważalne bywają również drobne zaburzenia mowy- pacjent ma problemy z wypowiadaniem zdań. Mówi wolniej i występują coraz dłuższe pauzy między słowami, które są potrzebne do zastanowienia się jakiego słowa chciał użyć. Zdarza się, że chory nie pamięta niektórych słów albo ich znaczenia- przez co jego wypowiedź bywa czasem nielogiczna i niespójna.

Problemy wynikające ze zmian chorobowych w mózgu- nawet we wczesnym stadium- destabilizują i ograniczają życie chorego. Sprawiają, że dana osoba nie pamięta m.in. o codziennych obowiązkach. Zapomina o umówionych spotkaniach- z rodziną, czy ze znajomymi. Najpierw drobna dysfunkcja, a następnie uszkodzenie tzw. pamięci świeżej wzmaga problemy z koncentracją i osłabia prawidłowe myślenie. Pacjent nie pamięta tego co zrobił przed chwilą, ale doskonale pamięta sytuacje z odległej przeszłości.

Nieoczekiwane trudności w codziennych czynnościach

Pierwsze objawy demencji- mimo iż nie bywają silne- powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu. Chorzy wykazują dyskretną niemożność zaplanowania zakupów i mogą mieć problemy z płaceniem rachunków. Coraz częściej także przedmioty odkładają w nietypowe miejsca- co dodatkowo wzmaga u nich stres i wyzwala agresję. Otępienie starcze utrudnia przygotowanie posiłku- zdarza się, że chorzy zapominają np. wyłączyć gaz, na którym gotuje się zupa albo żelazka, którym przed chwilą prasowali. Bywa, że do solniczki wsypią cukier albo zapominają, po co trzymają w ręku klamerkę.

Osoby z demencją starczą- już w jej początkowym etapie- miewają również trudności z regularnym zażywaniem leków. Część z nich zapomina wziąć zaleconą przez lekarza dawkę, a inni z kolei zażywają ją podwójnie- co w obu sytuacjach jest bardzo niebezpieczne dla ich zdrowia. Powyższe zwiastuny demencji oczywiście- jak pisałam wyżej- u każdego mogą mieć inną przyczynę, a więc także inaczej się rozwijać i wymagać innego leczenia. Jeżeli więc u mamy lub taty próbujesz rozpoznać pierwsze objawy demencji- skorzystaj z porady specjalisty. Pamiętaj, że wczesna diagnoza daje więcej możliwości wsparcia!

Zmiany w zachowaniu i komunikacji społecznej

Rozwijające się choroby otępienne niekorzystnie wpływają na zachowanie osób dotkniętych tą dysfunkcją. We wczesnych stadiach możesz zauważyć u nich dyskretny upór, który nie znosi sprzeciwu dotyczącego np. ubioru, jaki sugerujesz mamie ze względu na pogodę. Dostrzeżesz również nieznaczną zmianę codziennych nawyków. Jeżeli więc Twoja mama miała określony plan działania a od pewnego czasu niektóre elementy- np. poranna toaleta- zostają zaniedbane, mogą to być pierwsze objawy demencji. Otępienie naczyniowe oraz demencja starcza przyczyniają się do stopniowego izolowania się chorego i unikania kontaktu z najbliższymi. Obniżają też zainteresowanie otaczającym światem oraz ulubionym hobby. Bywa, że pacjent traci dotychczasowe poczucie humoru i zastępuje je sztywnością myślową.

Zapewne, zauważasz, że czasem zachowanie Twojej mamy lub taty staje się niestosowne w stosunku do otoczenia- np. ze względu na nieprzyzwoite żarty, czy wulgarny język. Powyższe zachowania przyczyniają się do poważnych utrudnień i ograniczeń w życiu społecznym osoby z demencją starczą. Musisz wiedzieć, że odmienny niż dotychczas sposób życia Twojej mamy lub taty nie musi wskazywać na pierwsze objawy demencji.

Pewne zachowania, które Cię niepokoją- jeżeli się powtarzają- musisz jednak skonsultować ze specjalistą neurologiem lub psychiatrą. Nie lekceważ tych objawów! Dzięki szybkiej interwencji lekarz będzie mógł wykryć przyczynę występujących zaburzeń, wdrożyć optymalne leczenie i być może uratować Twojemu bliskiemu życie.

Dezorientacja w czasie i przestrzeni jako sygnał ostrzegawczy

Pierwsze objawy dezorientacji są bardzo subtelne, jednak i tutaj z czasem widoczny jest postęp choroby. Osoby z demencją starczą tracą etapami świadomość siebie- własną tożsamość. Występują u nich okresowe problemy z aktualnym określeniem czasu- jaki jest dzień, która godzina, czy pora roku. Z tego powodu niektórzy chorzy, zamiast spać w nocy, odbywają drzemkę w trakcie dnia. Szczególnie w porze zimowej gdy szybko robi się ciemno. Bywa, że Twój bliski -mimo iż jest zima- ale na niebie pojawi się słońce, nieadekwatnie ocenia sytuację i wychodzi na dwór w krótkim rękawku. Twoim zadaniem jest więc nieustanne monitorowanie zachowania najbliższej osoby.

Bardzo często- już na wczesnym etapie choroby- otępienie starcze i zaburzenia pamięci doprowadzają do patowych sytuacji. Twój bliski nie potrafi zapamiętać drogi do sklepu. Mylą mu się numery autobusu, którym wcześniej dojeżdżał i bezpiecznie powracał do domu. Wśród wczesnych objawów demencji zaobserwujesz także trudności z określeniem miejsca pobytu. Dlatego wiele osób, u których występują zaburzenia pamięci- rozpoznana została choroba Alzheimera lub otępienie z ciałami Lewy’ego- nie potrafi odnaleźć samodzielnie drogi do domu.

Istotnymi i jednocześnie bardzo niebezpiecznymi powikłaniami spowodowanymi przez otępienie są halucynacje. Pacjenci doświadczają wówczas zarówno omamów wzrokowych, jak i słuchowych. Objawy te budzą lęk i dezorientację. Dodatkowo mogą wyzwalać agresję u osoby chorej- wobec siebie lub wobec otoczenia.

Niepokojące zmiany osobowości i nastroju

Wczesne objawy związane z demencją starczą dotyczą również zmiany osobowości oraz wahania nastroju. Szczególnie widoczne jest to u osób z chorobą umiejscowioną w obrębie płatów czołowych. Chodzi tutaj o częste i nagłe zmiany nastroju. Najpierw nadmierną impulsywność przechodzącą- jak w kalejdoskopie- w apatię. Zespół symptomów chorobowych tworzy także rozchwianie emocjonalne. Pacjent nie potrafi zapanować nad emocjami, staje się bardzo drażliwy- zwłaszcza w sprawach, które dotyczą jego. Osoba z demencją starczą staje się również bardziej płaczliwa. Nierzadko nawet Twoja niewinna uwaga może wywołać u pacjenta płacz, który czasem przeradza się w szloch.

Pamiętaj więc, aby osobę, u której podejrzewasz objawy demencji traktować z empatią i zrozumieniem. Tylko dzięki właściwemu postępowaniu możesz złagodzić objawy demencji i tym samym zapobiec eskalacji trudnych sytuacji.

Kilka słów na zakończenie

Rozpoznanie wczesnych objawów demencji to pierwszy i najważniejszy krok w zapewnieniu odpowiedniej opieki bliskiej osobie. Każda zmiana w zachowaniu, którą opisałam w tym artykule, może być sygnałem ostrzegawczym. Pamiętaj jednak, że pojedyncze przypadki zapominania czy chwilowej dezorientacji nie muszą od razu oznaczać demencji. Kluczowa jest obserwacja, czy takie sytuacje powtarzają się coraz częściej i czy wpływają na codzienne funkcjonowanie Twojego bliskiego.

Jeśli zauważyłeś któryś z opisanych objawów u kogoś bliskiego, nie czekaj. Wizyta u specjalisty pozwoli rozwiać wątpliwości. Jeżeli okaże się to konieczne- będziesz mógł wdrożyć odpowiednie wsparcie. Podziel się w komentarzach swoimi doświadczeniami z obserwacji pierwszych symptomów demencji. Twoja historia może pomóc innym czytelnikom w podobnej sytuacji. A jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o opiece nad osobami starszymi, przeczytaj także inne artykuły na naszym blogu poświęcone zdrowiu seniorów.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *